Roedd penderfyniadau llywodraeth y Prif Weinidog Mark Drakeford yn ystod y pandemig dan sylw fis diwethaf yn yr Ymchwiliad Covid-19 yng Nghaerdydd.
Mae’r papur sydd newydd ei gyhoeddi yn tynnu sylw at fethiannau penderfyniadau’r wladwriaeth wrth waethygu cyflyrau iechyd a gofal cymdeithasol pobl hŷn, a oedd cyn pandemig COVID-19 eisoes yn eu rhoi mewn perygl o niwed ac anurddas.
Mae papur gan Dr Bethany Simmonds yn ystyried effaith penderfyniadau’r wladwriaeth yn ystod COVID-19 ar unigolion hŷn, gan daflu goleuni ar y gwahaniaethu ar sail oedran a ddigwyddodd yn enwedig yn nhon gyntaf y pandemig.
Mae’r papur yn craffu ar y penderfyniadau bywyd a marwolaeth a wnaed yn ystod y pandemig, gan ddefnyddio oedran yn aml fel penderfynydd ar gyfer dyrannu gofal iechyd. Mae’r enghreifftiau a ddyfynnir yn cynnwys arferion dadleuol fel gorchmynion ‘Peidiwch â Dadebru’, rhyddhau anniogel o’r ysbyty, a gwadu mynediad at driniaeth.
Mewn ymateb i’r canfyddiadau brawychus hyn, mae’r papur yn argymell newid y paradeim tuag at foeseg gofal ffeministaidd wrth lunio systemau iechyd a gofal cymdeithasol yn y dyfodol.
Gan bwysleisio’r angen brys am ad-drefnu gwleidyddol, mae’r papur yn galw am ailwampio fframweithiau presennol yn radical, gan eirioli am system sy’n ailfeddwl cysylltiadau gofal ac yn mynd i’r afael ag anghydraddoldebau sefydledig.
Yng nghanol y frwydr barhaus yn erbyn COVID-19, mae’r papur hwn yn ein hatgoffa o’r rheidrwydd i fynd i’r afael â gwahaniaethau yn seiliedig ar oedran mewn darpariaeth gofal iechyd, gan annog llunwyr polisi i gofleidio dull mwy cynhwysol a theg o ofalu.
Darllenwch y papur yma: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fsoc.2024.1372926
Cyswllt
Dr Bethany Simmonds bes88@aber.ac.uk
Ymddangosodd yr erthygl hon yn wreiddiol ar wefan Canolfan Gwleidyddiaeth a Chymdeithas Cymru.