Mae angen ystyried nodweddion unigol ac amgylchiadau teuluol wrth ganfod anghenion addysgol arbennig, yn ôl ymchwil


Rear view of two boys running in their school yard. They are running towards the door with their backpacks on.

Mae nodweddion a chefndir teuluol plentyn yn ddangosyddion pwysig sy’n dangos a yw’n fwy tebygol o fod ag anghenion addysgol arbennig (AAA), yn ôl casgliad astudiaeth gan Brifysgol Caerdydd.

Dadansoddodd yr academyddion ddata o 284,010 o ddisgyblion ysgol yng Nghymru. Roedd bechgyn, disgyblion o ethnigrwydd Gwyn, disgyblion a oedd yn absennol yn barhaus, y rheini o gartrefi â chefndir economaidd-gymdeithasol is oll yn dangos mwy o debygolrwydd o gael eu canfod yn ddisgyblion ag AAA.

Yn ôl yr ymchwilwyr, gallai’r astudiaeth helpu i lywio datblygiad strategaethau cymorth mwy cynhwysol ac effeithiol yn fframwaith yr Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) newydd yng Nghymru.

Dyma a ddywedodd yr awdur arweiniol, Dr Jennifer Keating yn Sefydliad Ymchwil a Data Cymdeithasol ac Economaidd Cymru (WISERD) ac Ymchwil Data Gweinyddol Cymru (ADR Wales): “Mae’r astudiaeth hon yn pwysleisio pwysigrwydd ystyried y cyd-destun amgylcheddol, sef cyd-destun teuluol ac ysgol y plentyn yn ogystal â’i nodweddion unigol er mwyn deall ei anghenion yn fwy manwl gywir ac yn fwy cyfannol. Er bod y canfyddiadau hyn yn adleisio astudiaethau ymchwil blaenorol yn y maes hwn, does yr un astudiaeth ar y raddfa hon sy’n benodol i Gymru wedi bod sy’n defnyddio data ar lefel poblogaeth i lywio polisi ac addysgwyr.”

Wrth i Gymru bontio i system newydd i gefnogi plant ag anghenion dysgu ychwanegol, daw’r ymchwil hwn ar adeg bwysig. Mae’n hollbwysig bod cymorth yn cael ei dargedu yn y ffordd fwyaf effeithiol er mwyn i holl blant Cymru gael y cyfleoedd gorau i ddysgu a ffynnu.

Yn yr astudiaeth hon, cyfunodd academyddion ddata Cyfrifiad 2011 â data addysg weinyddol system hŷn AAA Cymru.

O dan yr hen drefn, bob blwyddyncanfuwyd AAA yn achos 20% o ddysgwyr yng Nghymru. Fodd bynnag, fel y noda’r papur, mae’r nifer hon wedi gostwng yn sylweddol ers cyflwyno system newydd yr Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) yng Nghymru, gan gyrraedd 11.2% ym mis Ionawr 2024.

Mae Côd ADY Cymru, sy’n llywio’r system bresennol, yn nodi pedwar maes angen eang fydd gan blant hwyrach: cyfathrebu a rhyngweithio, gwybyddiaeth a dysgu, anghenion corfforol a/neu synhwyraidd, ac ymddygiad a datblygiad emosiynol a chymdeithasol.

Ychwanegodd Dr Keating: “Mae gostyngiad aruthrol wedi bod yn system ADY newydd Cymru o ran adnabod yr angen. Er mwyn gallu ystyried y rhesymau dros hyn ac i fonitro’r system newydd yn y dyfodol, mae’n bwysig deall yn gyntaf sut roedd plant yn debygol o gael eu hadnabod o dan system yr AAA gynt. Llinell sylfaen bwysig yw ein hastudiaeth i ddeall sut mae’r ddarpariaeth i bobl ifanc wedi newid, a diben ymchwil y dyfodol yw olrhain y trawsnewid hwn.”

Mae’r astudiaeth, What individual, family, and school factors influence the identification of Special Educational Needs in Wales? wedi’i gyhoeddi yn The British Journal of Educational Psychology.

 

Cyhoeddwyd y newyddion hwn yn wreiddiol ar wefan Prifysgol Caerdydd.

Credyd delwedd: SolStock trwy iStock.


Rhannu