Ar 20 Ebrill, cafodd yr Athro W. John Morgan, Cymrawd Emeritws Leverhulme yn WISERD, ei wahodd i gyflwyno darlith drwy Zoom i Gymdeithas Anrhydeddus y Cymmrodorion, cymdeithas ddysgedig Cymry Llundain a sefydlwyd ym 1751. Thema ei ddarlith oedd Ben Bowen Thomas, Cymru, ac UNESCO.
Ffocws ymchwil Leverhulme yr Athro Morgan yw defnyddio’r Cenhedloedd Unedig a’u hasiantaeth arbenigol, Sefydliad Addysgol, Gwyddonol a Diwylliannol y Cenhedloedd Unedig (UNESCO) fel safleoedd o frwydr ideolegol. Maent yn defnyddio propaganda, ‘pŵer meddal’ neu ddiplomyddiaeth ddiwylliannol, ac yn ecsbloetio’r celfyddydau, y gwyddorau, a bywyd deallusol ar ôl yr Ail Ryfel Byd. Mae’r Ddarlith yn un canlyniad i’r ymchwil honno.
Roedd Syr Ben Bowen Thomas yn addysgwr amlwg o Gymru, yn Warden Coleg Harlech, ac yn ddiweddarach yn Ysgrifennydd Parhaol, Adran Cymru, y Weinyddiaeth Addysg ar ôl y rhyfel. Roedd hefyd yn ddiplomydd diwylliannol a gynrychiolodd y Deyrnas Unedig yn UNESCO. Roedd yn aelod o’r Bwrdd Gweithredol (1954-1962) ac yn Gadeirydd drosto (1958-1960).
Mae’r Ddarlith yn archwilio’r berthynas rhwng profiad personol Thomas o addysg oedolion, gwasanaeth cymdeithasol, a rhyngwladoliaeth ryddfrydol yng Nghymru a’i yrfa yn UNESCO.
Gallwch ddarllen mwy a gwylio recordiad o’r ddarlith ar wefan Cymdeithas Anrhydeddus y Cymmrodorion. Cyhoeddir fersiwn lawnach ar y Ddarlith gan Trafodion Cymdeithas y Cymmrodorion.
Gwrando pellach:
Yn dilyn y ddarlith uchod, cyfrannodd yr Athro W. John Morgan adroddiad o fywyd Syr Ben Bowen Thomas i bodlediad Eiconau Gwleidyddol Cymru, sef safle sy’n cynnwys bywgraffiadau gwleidyddol o Gymru ar ffurf sain.